Zastanawiasz się, co to jest porcelana? Z całą pewnością przynajmniej raz w życiu, każdy z nas trzymał ją w swoich dłoniach. Mogła to być filiżanka, kubek, czy talerzyk. Serwisy obiadowe, czy kawowe, na których jemy uroczysty niedzielny obiad, czy urodzinowy tort, wykonane są właśnie z porcelany. Porcelana jest bardzo szlachetnym rodzajem białej ceramiki. Wynaleziono ją i po raz pierwszy wyprodukowano w Chinach, w VII wieku. Kiedyś tylko osoby zamożne mogły pozwolić sobie na taki luksus. Dzisiaj się to zmieniło, jednak ceny porcelany wysokiej jakości nadal nie należą do małych. Bardzo często serwis z porcelany wręcza się młodej parze w ramach prezentu ślubnego. To piękny podarunek, a także pamiątka, która służy młodym przez lata.
Nie wiesz, z czego wykonana jest porcelana? Wytwarza się ją z mieszanki glinki kaolinowej wraz ze skaleniem i kwarcem. Z mieszanki tych składników formułuje się naczynie, a następnie wypala je w temperaturze od 920°C aż do 1460°C. Porcelanę charakteryzują następujące właściwości: ma dużą wytrzymałość mechaniczną, jest odporna na działanie czynników chemicznych, nie przepuszcza cieczy ani gazów.
Skoro już wiesz, z czego zrobiona jest porcelana, pora opowiedzieć o jej rodzajach. Otóż wyróżniamy ceramikę twardą, która w swoim składzie ma od 40 do 60% kaolinu, od 20 do 30% skalenia i od 20 do 30% kwarcu. Drugi rodzaj ceramiki to ceramika miękka, która ma w swoim składzie od 25 do 40% kaolinu, od 25 do 40% skalenia i od 30 do 45% kwarcu.
Jeśli chodzi o produkcję porcelany, składa się ona z kilku etapów. Zaraz dowiesz się dokładnie, jak powstaje porcelana.
Etap pierwszy. Pierwszy etap polega na formowaniu wyrobów, może to być talerz, kubek, miska, dzbanek, waza, cokolwiek, co wymyśli sobie twórca. Naczynie formowane jest z wcześniej przygotowanej masy ceramicznej. Jeśli chodzi o sam proces formowania, to może on odbywać się poprzez toczenie (w przypadku talerzyków czy filiżanek - tylko uszka formowane są osobno i doklejane na samym końcu), a także przez lanie. Jeśli chodzi o lanie, to masę ceramiczną wlewa się do odpowiednio ukształtowanych form, a następnie czeka do wyschnięcia i wyciąga się je z nich. Na tym kończy się pierwszy etap produkcji porcelany.
Etap drugi. Polega on na wypalaniu uformowanych naczyń w temperaturze od 920 do 980°C. Wówczas powstaje tak zwany biskwit. Jest to nic innego jak wypalony, ale nieszkodliwy jeszcze półprodukt. Pierwsze wypalanie sprawia, że staje się on porowaty, ale to właśnie dzięki temu nabiera on zdolności do intensywnego pochłaniania glazury. To koniec drugiego etapu produkcji porcelany.
Etap trzeci. Na tym etapie wyrób pokrywa się szkliwem, inaczej zwanym glazurą. Tuż po wyschnięciu ponownie poddaje się go wypalaniu, jednak tym razem temperatura sięga od 1280 do nawet 1460°C. Mówi się, że to tak zwane ostre wypalanie, ponieważ powoduje całkowite pokrycie, a także wtopienie szkliwa. Już prawie wiesz, jak powstaje porcelana. Pozostał nam ostatni etap.
Etap czwarty. Tutaj skupiamy się na dekorowaniu porcelany, a także ponownym, ostatnim już wypalaniu, w celu utrwalenia namalowanej na niej ozdoby. Jeśli chodzi o same sposoby dekorowania, jest ich naprawdę wiele. Otóż można dekorować na glazurze, jak również pod nią, są też masy czy glazury kolorowe. Ale najbardziej popularną metodą zdobienia, jest zdobienie na glazurze poprzez druki, stemple, natryski oraz ręczne, poprzez malowanie pędzelkiem. Oto jak powstaje porcelana.
Już wiesz, co to jest porcelana, a także, z czego wykonana jest porcelana. Pora przybliżyć nieco jej historię. Jeśli chodzi o technologię produkcji porcelany, to została ona wynaleziona w Europie na początku XVIII wieku. Jednak prace trwały przez kilka lat. Twarda porcelana została wyprodukowana w 1709 roku, przez Böttgera. To właśnie od tego momentu datuje się produkcję porcelany w Europie. Co ciekawe, porcelanę, która wyrabiana była w Saksonii nazywano mianem „białego złota”. Dlaczego? Ponieważ zastępowała ona złoto, jako królewski podarunek. Porcelana osiągała wówczas ceny porównywalne do innych kruszców. Początkowo porcelanę produkowano na małą skalę. Była dostępna tylko dla majętnych. Pojedyncze wyroby były nawet traktowane jako dzieła sztuki. Jednak z czasem, mniej więcej pod koniec lat 20. stała się ona o wiele bardziej dostępna.
Wytwórni porcelany jest wiele. Ale prawda jest taka, że kiedyś fabryk porcelany było o wiele więcej, niż jest dzisiaj. Aktualnie pozostała się niespełna jedna druga tego, co było kiedyś. Jak powstaje porcelana? Niezbędne są do tego cztery etapy. Jednak teraz skupimy się na miejscach, gdzie w przeszłości była wyrabiana porcelana. Warto wymienić tutaj takie miejsca jak: Włocławek, Manufaktura porcelany w Korcu, Tomaszów Lubelski, Baranówka, Horodnica, Huta Franciszka, Emilczyn, Dowbysz, Barasze, Bielotyn, Kamienny Bród, Chorowice, Gorszki, Tokarówka, Romanów, Pokaniewo, Tułowice. Natomiast z aktualnych miejsc możemy wyróżnić: Fabrykę Porcelany AS Ćmielów w Ćmielowie, Zakłady Porcelany Stołowej „Lubiana” w Łubianie, Polskie Fabryki porcelany “Ćmielów” i “Chodzież” w Ćmielowie, Zakłady Porcelany Stołowej “Karolina” w Jaworzynie Śląskiej, Porcelana Bogucice w Katowicach.
