Sygnatura porcelany

01-06-2022

Co wiemy na temat sygnatury porcelany? Stosowana jest ona od bardzo dawna. Rozpoczęto ją wykonywać jeszcze w czasie panowania dynastii Ming, czyli w połowie XIV wieku. Naczynia porcelanowe oznaczano czytelnymi znakami, tak, aby znawcy porcelany mogli je bez trudu odczytać. Znaki najczęściej nawiązywały do panujących wówczas władców, a co więcej, określały także czas i miejsce, z którego pochodziło dane naczynie. Nieco inne reguły stosowało się w przypadku sygnatury porcelany w Europie. Tutaj ważne było określenie i oznaczenie autora wyrobu. Zatem oznaczanie porcelany miało przede wszystkim trzy funkcje. Po pierwsze, aby móc rozpoznać okres, w którym została ona wyprodukowana. Po drugie, aby móc określić projektanta/autora, który odpowiadał za powstanie wyrobu. Po trzecie, aby rozpoznać miejsce, z którego pochodziła porcelana. Porcelana, a dokładniej jej sygnatura, była najczęściej stosowana za pomocą następujących form: skrótów, nazw właścicieli manufaktur lub nazw miejscowości, w których znajdowały się manufaktury.

Sygnatura pierwszej porcelany, która powstała w Europie

 

Na samym początku Europejczycy sprowadzali porcelanę z Azji, a dokładniej z Chin. Jednak jak się z czasem przekonali, nie było to łatwe zadanie. Dlatego też na początku XVII wieku, Elektor Saksonii oraz Król Polski, August II Mocny, poprosili uczonych, by ci znaleźli sposób na produkcję złota. Okazało się, że przez przypadek udało się im stworzyć nie złoto, a właśnie porcelanę. W mieście położonym w Niemczech, w Miśni, odkryto kruszec, jakim jest złota glinka kaolinowa. To właśnie ona posłużyła do produkcji białej porcelany, którą okrzyknięto mianem „białego złota”. Jeśli chodzi o oznaczanie porcelany, na początku robiono to za pomocą liter i cyfr. Jednak miało to jedynie funkcję ewidencyjną. Wraz z upływem czasu wiele manufaktur szczególnie tych z wyższej półki, zaczęło stosować własne, firmowe znaki, którymi oznaczały kubeczki porcelanowe, filiżanki porcelanowe, czy talerze porcelanowe wychodzące spod ich produkcji. 

Najbardziej ceniona i poszukiwana biała porcelana

 

Mowa o Bottgerowskiej porcelanie, która swą nazwę zawdzięcza można powiedzieć twórcy europejskiej porcelany. Johann Fiedrich Böttger był niemieckim alchemikiem. Uznaje się go za jednego z twórców europejskiej porcelany. Okazuje się, że Bottgerowskiej porcelana nie była na samym początku w ogóle oznaczana. Sygnatura na porcelanie pojawiła się dopiero w latach 1721-1722. Mowa o literach AR, które stanowiły inicjały królewskie - Augustus Rex. Białą europejską porcelanę tworzono w Miśni. Zaledwie rok później manufaktura w tym mieście rozpoczęła nową porcelanową sygnaturę. Był to słynny smok miśnieński - latawiec. Niestety, dzisiaj nie kupimy nigdzie tej porcelany. Jedynie pojedyncze egzemplarze można obejrzeć w muzeach. Zaledwie po roku Manufaktura w Miśni wprowadziła kolejne, oznaczanie porcelany - były to skrzyżowane miecze.

Sygnatura polskiej porcelany

 

W Polsce pierwsza manufaktura porcelany powstała na początku XIX wieku. W pierwszym etapie istnienia fabryki tworzono w niej produkty z fajansu. Jest to nic innego, jak rodzaj ceramiki, którą wytwarza się z zanieczyszczonego kaolinu,  który jest nieco podobny do porcelany. Dopiero później zaczęto wytwarzać produkty z porcelany. Pierwsze manufaktury w Polsce znajdowały się w Korcu, Baranówce oraz w Ćmielowie. Jednak wraz z upływem lat przybywało również manufaktur. Kolejne powstały w takich miejscowościach jak: Baranówka, Porcelana Bogucice, Błotnica, Bodzechów, Brzezinka, Bykowina, Chodzież, Denków, Dobyszewo, Emilczyn, Gozdnica, Horodnica, Jaworzyna Śląska, Jelenia Góra, Kamienny Bród, Korzec, Kowary, Książ, Lubartów, Lubiana, Pokaniewo, Parowa, Romanów, Stanowice, Stoszowice, Suliszów-Zofiówka, Szczawienko, Tomaszów lubelski, Tułowice, Wałbrzych, Wełnowiec, Włocławek, czy Żary. W momencie, gdy odwrócisz naczynie powinieneś znaleźć sygnaturę polskiej porcelany pochodzącą właśnie z tych manufaktur.

Sygnatura na porcelanie, jak ją sprawdzić?

 

Wcale nie tak łatwo jest zidentyfikować porcelaną. Faktycznie, istnieje wiele stron internetowych, które mogą ułatwić zrozumienie i odczytanie sygnatury na porcelanie. Nie powinno być problemu z sygnaturą, która pojawiła się na polskiej porcelanie, ale również i niemieckiej, włoskiej czy francuskiej. Istnieją liczne fora, na których znawcy sygnatur chętnie wypowiadają się na ten temat, a także służą swoją opinią. Jeśli więc masz problem ze zrozumieniem oznaczenia porcelany, możesz śmiało opisać, jak wygląda właśnie na jednym z forów. Warto będzie również zamieścić zdjęcie, które precyzyjnie pokaże sygnaturę porcelany.

 

Bardzo często na porcelanie pojawia się sygnatura B, co ona oznacza? Jeśli na naczyniu zauważysz literę B, oznacza to, że pochodzi ono z manufaktury Elfenbein Porzellan Bavaria. Drugim co do częstości zadawanym pytaniem jest pytanie o porcelanę z sygnaturą korony. Oznacza to, że mogła ona zostać wytworzona w manufakturze w Wallendorf. Z czasem autorzy i producenci porcelany zaczęli dodawać do oznaczeń jakieś drobne szczegóły. Dla jednych były do kropki, inni zaś zmieniali położenie któregoś z elementów. W ten oto sposób chcieli się wyróżnić, a teraz dzięki temu my możemy określić rok, w którym powstało dane naczynie.